In ons brein zit een overlevingstechniek. Een techniek waarbij gewenning van het brein wordt ingezet om te voorkomen dat het brein steeds weer opnieuw energie moet steken in waarnemen, plaatsen, concluderen en handelen. Een techniek waarbij het brein een waarneming kan toetsen aan eerdere voorgekomen waarnemingen, en daar snel op kan handelen. Zo kunnen we met relatief weinig “brein-energie” functioneren en blijven we alert op situaties die niet alledaags zijn. Een nieuwe waarneming zal het brein aanzetten tot actie en leren hoe hier voor een volgende keer efficiënt mee om te gaan.
Consumeren van het nieuws van de wereld
Ik kijk al jaren geen journaal meer. Ik scan de koppen van de digitale krant, lees artikelen, maar kijk zeker niet naar nieuws-video-fragmenten. Het wereldnieuws komt in geschreven tekst naar mij toe, of via een enkele podcast. Zo weet ik wat ik vind dat ik moet weten. Met regelmaat word gedacht dat ik wegduik voor de realiteit, als een struisvogel het wereldnieuws probeer te negeren, of ontken dat er iets aan de hand is. Niets is minder waar. De reden dat ik geen nieuwsbeelden meer wil consumeren heeft alles te maken met de gewenning van het menselijk brein.
Een beeld zegt meer dan 1000 woorden..
En da’s een waarheid als een koe. Met een indrukwekkend beeld wordt impact gemaakt, het brein neemt waar, analyseert en laat je handelen. Een gemiddeld journaal is een aaneenschakeling van oorlogsgeweld, misstanden en beelden die als schokkend kunnen worden ervaren. Houden we die beelden jaar in, jaar uit ongewijzigd in vorm, frequentie en mate van indrukwekkendheid dan went ons brein daar aan. Natuurlijk is dit ook een vorm van overleving; je kan je nu eenmaal geen zorgen maken over de hele wereld. En daarom schakelen we over tot waarnemen, ordenen en opbergen…ergens in een laatje…en dat snel en accuraat, volgens de route van gewenning.
Schepje erboven op!
En wat zien we gebeuren binnen alle media als het gaat om gewenning op binnenkomende nieuwsberichten? We doen er dan maar een schepje boven op! En zo wordt het nieuws wat in beeld op ons afkomt steeds iets explicieter, steeds iets gedetailleerder. Laten we niet alleen het land in oorlog zien, maar tegenwoordig zelfs de dode lichamen in de straat. Laten we niet alleen de omgeving van de misdaad zien, maar zelfs de misdadiger in actie. Laten we niet alleen de uitgaansgelegenheid zien, maar zelfs de kopschopper die iemand anders letterlijk doodschopt. En dat met het doel om ons brein wakker te maken, om te laten handelen; ontzetting, afkeer, afgrijzen, oordeel….
Waar ligt de grens?
Natuurlijk snap ik dat je door het gewenningsmechanisme van het brein heen moet breken als je wat wilt bereiken bij mensen. Maar waar ligt de grens? Als er geen directe aanleiding is om een slachtoffer die wordt doodgeschopt in beeld te zetten, bv opsporing van de dader, wat is dan de zin om dit aan ons brein toe te voegen? Want voorbij ontzetting, afkeer, afgrijzen en oordeel volgt uiteindelijk weer gewenning… en wat volgt er dan? De volgende schep erboven op?
Mentaal fit en Gezond nieuwsgierig
En daarom kijk ik al jaren geen journaal of nieuwsvideobeelden meer. Omdat ik er bewust voor heb gekozen mijn brein niet te laten wennen aan mediabeelden die al lang geleden een grens over zijn gegaan en die mijn brein keer op keer zullen moeten uitdagen tot een schepje meer. Ik kies bewust voor minder, ik kies bewust voor mentaal fit, ik kies bewust voor gezond nieuwsgierig.